Alina Janowska walczyła o niepodległą Polskę. Za spoliczkowanie Niemca trafiła do więzienia
Młodsi widzowie pokochali Alinę Janowską za rolę w serialu "Złotopolscy", w którym wcielała się w postać Eleonory Gabriel. Starsi z kolei pamiętają ją m.in. z "Wojny Domowej" czy kultowej polskiej komedii pt. "Rozmowy kontrolowane". Nie wszyscy fani aktorki wiedzą jednak, że przebyła bardzo długą drogę, by móc po II wojnie światowej realizować swoją pasję i błyszczeć na deskach teatrów i przed kamerami. W czasie niemieckiej okupacji przeżyła osadzenie w obozie jenieckim, aresztowanie przez gestapo i Powstanie Warszawskie, w którym czynnie uczestniczyła.
Alina Janowska urodziła się 16 kwietnia 1923 roku w Warszawie. Przyszła aktorka pochodziła z rodziny ziemiańskiej, a jej rodzicami byli Stanisław i Marcelina Janowscy. Na przełomie 1939 i 1940 roku 16-letnia wówczas Alina Janowska wraz z mamą została osadzona w obozie jenieckim Stalag I B Hohenstein pod Olsztynkiem.
W obozie Alina Janowska szybko zrozumiała, że musi nauczyć się kombinować, żeby przeżyć. Za chleb malowała portrety dzieci więźniarek, by wspomóc siebie i mamę. W wolnych chwilach oddawała się z kolei potajemnym treningom tańca, który był jej wielką pasją. Po trzech miesiącach zarówno przyszła aktorka, jak i jej mama zostały uwolnione z obozu i udały się do Warszawy. Tam spotkały się z ojcem Aliny Janowskiej, który wcześniej został aresztowany, a następnie wyswobodzony z rąk Rosjan przez Niemców.
19-letnia Alina Janowska spoliczkowała Niemca na ulicy. Za to trafiła na Pawiak
W Warszawie Alina Janowska kontynuowała naukę tańca. By uniknąć wywiezienia do pracy przymusowej lub obozu koncentracyjnego, zatrudniła się do pracy w ogrodach pałacu w Wilanowie. Niedługo później artystka podjęła naukę w stołecznej Szkole Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej i zamieszkała u swojej cioci, która wciągnęła ją w konspirację. Mieszkanie siostry jej mamy przy Alejach Jerozolimskich pełniło wówczas rolę punktu przerzutowego broni i tajnych gazetek oraz kryjówki dla Żydów, którzy uciekli z getta.
W 1942 roku Alina Janowska zachowała się jednak bardzo nierozsądnie i spoliczkowała Niemca, który na ulicy poklepał ją w pośladek. 19-latka skryła się w mieszkaniu cioci, jednak w nocy z 23 na 24 kwietnia do ich drzwi zapukało gestapo, a przyszła aktorka została aresztowana "za przechowywanie Żydów".
– Zabrano mnie z mieszkania, którym zarządzała siostra mamy. [...] U ciotki przynosiłam węgiel z piwnicy, paliłam w ośmiu piecach, sprzątałam i otwierałam drzwi według umówionych dzwonków. W jednym z pokojów mieszkali państwo Kisielewscy, rodzice Stefana. On też czasami nocował po występach w knajpach. W innym pokoju mieszkał Żyd, który przed wojną był attaché kulturalnym w Chinach. Widywałam go potem na przesłuchaniach gestapo na Szucha i na Pawiaku – wspominała Alina Janowska w rozmowie z "Galą".
Kolejne siedem miesięcy Alina Janowska spędziła w "Serbii", czyli w więzieniu dla kobiet, które sąsiadowało z Pawiakiem i w tym czasie była wielokrotnie przesłuchiwana. Jej odskocznią wciąż był taniec. Jak wspominała w rozmowie z "Galą", ćwiczyła w ukryciu, by nie narazić się na karę, a miejscami jej treningów były wówczas cela i łaźnia. W końcu, gdy straciła nadzieję na uwolnienie, wydarzyło się niespodziewane.
– Którejś nocy wpadł komendant i zaczął wyczytywać listę więźniarek. Gdy dojeżdżało do »J« pomyślałam, że zaraz wyczyta mnie. A tu nic. Doszedł do końca. Kobiety z prawej strony przeszły na lewą. Kombinowałam, żeby tak stanąć, by im nie robić przykrości. Przesunęłam się na ich stronę. Chciałam być lojalna. Niemiec czyta drugi raz. I znów nic. Pada rozkaz: Alle raus ohne sachen – wychodzić bez rzeczy. One już wiedziały, co to znaczy. Rzuciły się na mnie z błaganiem: Niech pani powie o mnie mojemu mężowi, napisze gryps. Zostałam sama. Kobiety rozstrzelano. Ja ocalałam – wspominała ten moment aktorka w wywiadzie dla serwisu wp.pl.
Dopiero później okazało się, że wkład w uwolnienie młodej artystki miała znajoma jej mamy, Ilsa Glinicka. Pół Austriaczka, pół Estonka świetnie znała niemiecki, i jak wspomniała Alina Janowska w rozmowie z "Galą" Niemcy "traktowali ją z szacunkiem i brali za swoją". To ona wydostała córkę przyjaciółki z transportu, a następnie z Pawiaka.
Aktorka dołączyła do Powstania Warszawskiego. Alina Janowska była łączniczką Batalionu "Kiliński"
Alina Janowska opuściła nazistowskie więzienie z ulgą, jednak bez strachu. Wkrótce dołączyła do Powstania Warszawskiego i zgłosiła się jako ochotniczka do Batalionu "Kiliński". Służyła jako łączniczka, lecz zajmowała się nie tylko przekazywaniem wiadomości. Przyszła gwiazda sceny wykonywała wiele potrzebnych prac, takich jak sprzątanie, słanie łóżek, gotowanie i dostarczanie jedzenia oraz przenoszenie meldunków. Po upadku Powstania Warszawskiego Alina Janowska opuściła stolicę wraz z innymi mieszkańcami. W pewnym momencie zdecydowała, że odłączy się od kolumny strzeżonej przez Niemców.
2/5 W czasie okupacji brała lekcje tańca i tańczyła m. in. na koncercie zorganizowanym przez RGO w Konserwatorium Warszawskim. Oskarżona o współpracę z podziemiem i pomoc Żydom, 9 miesięcy była więziona na Pawiaku. W Powstaniu była łączniczką dowództwa Batalionu „Kiliński”. pic.twitter.com/v05hjA3jEK
— MuzeumPowstania1944 (@1944pl) April 16, 2021
– Szłam w oddziale, Niemiec za nami, Niemiec przed nami, już nie wiem, ile czwórek było. Potem powiedziałam, że się odrywam, bo mieszkam bardzo niedaleko i idiotyzmem byłoby pchać się w niepotrzebne sytuacje. I dawaj, kartofliskami. Kartofle i pomidory, to widziałam w nocy, jak zasypiałam. Wiszące, brązowe, już zgniłe, leżące łęciny po kartoflach. Na brzuchu czołgałam się do Opaczy, stacja kolejki EKD Opacz – mówiła we wspomnieniach opublikowanych w Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego.
Alina Janowska spoczęła na cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Aktorka zdołała w końcu dotrzeć do Tworek, gdzie wówczas rezydowali jej rodzice. Mamę zastała w domu, ojca zaś w kaplicy. Jak wspominała w rozmowie z "Galą", mężczyzna leżał krzyżem i modlił się o jej szczęśliwy powrót.
– Kiedy wróciłam z powstania, mama stała na stole i zawieszała firanki. Czekałam za drzwiami, aż skończy, żeby nie spadła. [...] Poszłam do kaplicy. Tata leżał krzyżem na ziemi i modlił się o mój powrót. Nie chciałam, żeby wiedział, że go zobaczyłam. Wróciłam do domu – wyznała.
Alina Janowska przeżyła wojnę, a w 1946 roku zadebiutowała przed kamerą w filmie "Zakazane piosenki". Z kolei po raz ostatni wystąpiła przed publicznością 17 marca 2013 na 34. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, gdzie świętowała swój jubileusz pracy artystycznej. Aktorka odeszła 13 listopada 2017 roku w Warszawie w wieku 94 lat i została pochowana w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach.
Artykuły polecane przez redakcję Goniec.pl:
Marcjanna Lelek dokonała coming outu. Gwiazda "M jak miłość" opowiedziała o swoim związku
Media dotarły do przykrych wieści o Fronczewskim. "Plany związane z panem Piotrem zawieszone"
Izabella Krzan rzuciła jajkiem w Tomasza Kammela. Nagranie trafiło do sieci
Źródło: Gala/WP/Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego/Goniec.pl
![Świeczka](https://images.iberion.media/images/origin/Swieczka_b7aab87148.jpg)
![Anna Maria Wesołowska](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_24_T080253_398_14d798f129.png)
![Karolina Muszalak](https://images.iberion.media/images/origin/Karolina_Muszalak_dfb6e81686.png)
![cmentarz](https://images.iberion.media/images/origin/cmentarz_985d96fd80.jpg)
![Andrzej Rybiński](https://images.iberion.media/images/origin/Andrzej_Rybinski_51e8fe27ba.jpg)
![Samochody](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_25_T131627_170_1baa51cde0.png)
![Eleni](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_26_T101458_621_79dc663b4e.png)
![Janina z "Sanatorium miłości" w 19.30](https://images.iberion.media/images/origin/19_30_de867acf5a.jpg)
![Anna Powierza](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_23_T075342_855_18a21e7e0b.png)
![Baron, Marlena Milwiw-Baron](https://images.iberion.media/images/origin/baron_732d54a89f.png)
![Kasia Moś](https://images.iberion.media/images/origin/Kasia_Mos_040f55b942.jpg)
![Alicja Majewska](https://images.iberion.media/images/origin/majewska_ed27d52eb7.png)
![Anna Dymna](https://images.iberion.media/images/origin/Anna_Dymna_ddb3bac77d.jpg)
![Anna Dymna](https://images.iberion.media/images/origin/Anna_Dymna_3105bee1b2.png)
![Andrzej Rybiński](https://images.iberion.media/images/origin/Andrzej_Rybinski_a72a19f6fd.png)
![Marian Dziędziel](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_26_T071632_197_819036d272.png)
![Robert Janowski](https://images.iberion.media/images/origin/Robert_Janowski_aad3a2746c.jpg)
![Sławomir Świerzyński](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_25_T112048_239_dfca430c38.png)
![Teresa Lipowska](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_25_T084202_871_5e0d2233c7.png)
![Izabella Krzan i Robert Janowski](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_25_T071649_763_a1768634fa.png)
![Anna Dymna i Tomasz Lis](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_24_T101532_260_76a06e8610.png)
![Rafał Brzozowski](https://images.iberion.media/images/origin/brzozowski_dce451365b.png)
![Anna Lewandowska](https://images.iberion.media/images/origin/Anna_Lewandowska_442d9a96d8.png)
![Grażyna Łobaszewska](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_20_T075016_489_03c9cffa03.png)
![Céline Dion](https://images.iberion.media/images/origin/Instagram_87369e3d8d.jpg)
![Kot i Pies](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_1_40e6b73458.png)
![Był sobie kot](https://images.iberion.media/images/origin/Byl_sobie_kot_d3edad37dc.jpg)
![ciasto agrestowe](https://images.iberion.media/images/origin/ciasto_agrestowe_c851654b9d.jpg)
![Materiały promocyjne](https://images.iberion.media/images/origin/Kobieta_w_ogrodzie_a42c929a56.png)
![Igrzyska Olimpijskie 2024 stylizacje](https://images.iberion.media/images/origin/Igrzyska_Olimpijskie_2024_stylizacje_f5863fc665.jpg)
![Joanna Senyszyn](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_1_141bb294b5.jpg)
![Chrome](https://images.iberion.media/images/origin/chrome_ochrona_fot_pxhere_DALL_E_897cb3f8b6.png)
![seniorka](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_27_T073659_096_f04590d75a.png)
![Sanatorium](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_12_T074223_661_a233cf189e_01d2bb6c62.png)
![para staruszków](https://images.iberion.media/images/origin/para_staruszkow_2cd5688411.jpg)
![Czy w czasie L4 można zmienić miejsce pobytu?](https://images.iberion.media/images/origin/1_9b72bfef26.jpg)